Centrum wiedzy

W treningu sportowym, ze względu na wysokie potrzeby energetyczno-odżywcze istnieje konieczność zwrócenia większej uwagi na proces odnowy powysiłkowej organizmu, której głównym celem powinno być uzupełnienie substratów energetycznych, materiałów budulcowych oraz licznych mikroskładników, których deficyt powstaje w efekcie wzmożonego wysiłku fizycznego. Wysoka intensywność i częstotliwość zajęć treningowych może prowadzić do skrajnego wyczerpania podstawowych rezerw energetycznych ustroju – glikogenu mięśniowego i wątrobowego, zachwiania gospodarki wodno-elektrolitowej oraz utraty ważnych witamin i białek komórkowych. W konsekwencji tych zmian może dojść do upośledzenia niektórych procesów czynnościowych organizmu oraz spadku ogólnej wydolności. Pojawiające się nawet najmniejsze dolegliwości psychosomatyczne mogą zakłócać realizowanie wytyczonych planów treningowych, zmuszać do zmniejszenia intensywności wysiłku, względnie częściowego lub całkowitego ograniczenia zajęć fizycznych. Biorąc pod uwagę, że stosowanie maksymalnych wysiłków przy braku odpowiednich metod odnowy biologicznej może prowadzić do osłabienia dyspozycji psychofizycznej sportowca oraz pogorszenia jego stanu zdrowia, szkoleniowcy oraz sami zawodnicy powinni skupiać baczną uwagę na czynnikach przeciwdziałających nadmiernej eksploatacji organizmu oraz umożliwiających jego szybką i właściwą regenerację. Przestrzeganie odpowiednich zasad żywienia powinno należeć do najważniejszych zadań w procesie szkolenia sportowego. Na najwyższym poziomie współzawodnictwa wśród sportowców genetycznie predysponowanych do osiągania sukcesów, a także poddawanych bardzo rygorystycznemu treningowi fizycznemu, prowadzenie odpowiedniej diety lub korygowanie sposobu żywienia może w dużym stopniu zadecydować o sukcesie.

Podstawowym zadaniem jakie musi spełniać dieta sportowca jest optymalne zabezpieczenie potrzeb energetycznych i budulcowych organizmu. Jednocześnie, sposób odżywiania musi sprzyjać rozwijaniu zdolności wysiłkowych oraz przeciwdziałać skutkom przeciążeń treningowych. Szczególnie istotnym problemem w żywieniu osób obciążonych dużym wysiłkiem fizycznym jest zapewnienie zrównoważonego bilansu energetycznego, pomiędzy ilością energii przyjmowanej z pożywieniem, a wydatkowanej przez organizm. W przypadku wielu dyscyplin sportowych, koszt energetyczny zajęć treningowych sięga nawet kilku tysięcy kilokalorii. Przy wysokiej częstotliwości sesji treningowych oraz trudności w przyswojeniu dużej ilości pożywienia, sportowcy powinni korzystać ze specjalnych odżywek i suplementów charakteryzujących się małą objętością, szybką wchłanialnością oraz wysokim skoncentrowaniem energii i składników pokarmowych.

Kolejnym ważnym problemem w żywieniu sportowców jest skład jakościowy diety, który powinien być ściśle powiązany z metabolizmem charakterystycznym dla danego typu obciążeń treningowych. W zależności od rodzaju wysiłku, jego intensywności i czasu trwania, dieta powinna być zróżnicowana pod względem podaży składników pokarmowych. Dotyczy to w szczególności składników energetycznych i budulcowych takich jak białka, węglowodany i tłuszcze. W przypadku osób intensywnie trenujących, zwiększa się także istotnie zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne biorące udział w rozmaitych przemianach metabolicznych organizmu.

Dieta sportowca, obok wpływu na poprawę zdolności wysiłkowych, musi także odpowiadać ogólnie przyjętym normom zdrowego żywienia. Istotny wpływ na stan zdrowia zawodnika mogą mieć takie czynniki jak rodzaj spożywanych węglowodanów i tłuszczów, proporcje w podaży poszczególnych składników pokarmowych czy sposób przygotowywania potraw. Nadmiar w diecie sacharozy, soli, zbyt duży udział nasyconych kwasów tłuszczowych, niedostateczna ilość antyutleniaczy, mogą sprzyjać promowaniu wielu zaburzeń i chorób metabolicznych. Sportowcy, którzy dążą do osiągnięcia maksymalnej sprawności i wydolności muszą więc zmierzać w kierunku zachowań prozdrowotnych oraz eliminować te czynniki, które stwarzają ryzyko dla ich zdrowia.